Κάθε άτομο προτού γίνει μέρος της σχολικής κοινότητας, έχει λάβει από το οικογενειακό-κοινωνικό του περιβάλλον πληθώρα ερεθισμάτων και έχει διαμορφώσει βάσει της ηλικίας και του νοητικού-αισθητηριακού του δυναμικού, μια εικόνα που συνδέεται με τη λειτουργία του κόσμου γύρω του.

Το άτομο εισαγόμενο στο σχολικό περιβάλλον, κουβαλά αυτή την εικόνα, άρα κάποιες προϋπάρχουσες γνώσεις, με βάση τις οποίες προσπαθεί να αντιληφθεί τα φαινόμενα που παρατηρεί γύρω του. Ωστόσο, αυτές οι προϋπάρχουσες γνώσεις, πολύ εύκολα μπορεί να έρθουν σε ρήξη με τις ιδέες που διδάσκεται το άτομο στη σχολική τάξη, με αποτέλεσμα να προκληθεί σύγχυση στο μυαλό και στην ψυχολογία του και να αντιμετωπίσει προβλήματα κατανόησης των νέων ιδεών και εννοιών. Αυτό οφείλεται στο ότι οι προϋπάρχουσες γνώσεις που διαθέτει το παιδί από μικρή ηλικία, είναι πιθανό να μη βασίζονται σε επιστημονικά στοιχεία, αλλά να αποτελούν παρανοήσεις και αφελείς θεωρίες.

Σε αυτή την περίπτωση, η προσπάθεια των εκπαιδευτικών έγκειται στο να χρησιμοποιήσουν αυτές τις παρανοήσεις ως βάση, επιδιώκοντας να παρουσιάσουν τις νέες πληροφορίες στο παιδί, έτσι ώστε να χτίσει σταδιακά μια αναδιαμορφωμένη εικόνα της πραγματικότητας που να βασίζεται σε επιστημονικά δεδομένα. Πρόκειται για ένα απαιτητικό εγχείρημα, δεδομένου ότι η λανθασμένη πιθανόν, αντίληψη που έχει διαμορφώσει το άτομο έχει παγιωθεί και δε μεταβάλλεται εύκολα, καθώς η διαίσθηση του παιδιού μοιραία συγκρούεται με την επιστήμη. Ο εκπαιδευτικός από πλευράς του οφείλει αρχικά, να σεβαστεί την αντίληψη που έχει διαμορφώσει το παιδί, χωρίς να το επιπλήττει για τις επιστημονικά λανθασμένες απαντήσεις του και ύστερα, να το ωθήσει να ανακαλύψει μόνο του την αλήθεια των πραγμάτων. Ο διδάσκων οφείλει εν γένει, να οικοδομεί πάνω στις προϋπάρχουσες ιδέες με τρόπους που να βοηθούν τον κάθε μαθητή να επιτύχει μια πιο βαθιά κατανόηση. Αν αντιθέτως, αγνοήσει τις αρχικές ιδέες και πεποιθήσεις των μαθητών, τότε η κατανόηση που αυτοί θα αναπτύξουν μπορεί να διαφέρει κατά πολύ από αυτή που έχει θέσει ως στόχο ο διδάσκων (Παπαδημητρίου, Αγγελάκος & Καυχίτσα, 2012).

Αυτή η σταδιακή ανακάλυψη και αναθεώρηση της προηγούμενης γνώσης, θα επέλθει βιωματικά μέσα από τη χρήση πειραμάτων, βιωματικών δραστηριοτήτων και συλλογικών εργασιών των μαθητών. Η βάση της διδακτικής προσέγγισης θα πρέπει να κινείται γύρω από συγκεκριμένες ψυχοπαιδαγωγικές μεθόδους, ώστε τα παιδιά να λαμβάνουν κατευθύνσεις για το πώς μπορούν να μάθουν, μέσα από την παρατήρηση των φαινομένων γύρω τους και την αναπαράστασή τους και όχι να τους παρέχεται «έτοιμη τροφή» μέσω παραδοσιακών διαλέξεων από τον εκπαιδευτικό, ο οποίος λειτουργεί ως αυθεντία. Για να κατακτηθεί η νέα γνώση, είναι σημαντική η παροχή κινήτρων και πρωτοβουλιών στους μαθητές, η ενεργός συμμετοχή, καθώς και η σύνδεση των θεωρητικών εννοιών με την καθημερινή ζωή μέσω της διάδρασης. Το ενδιαφέρον των μαθητών για την ανακάλυψη της νέας γνώσης θα επέλθει όταν γίνει αντιληπτή η πρακτικότητα και η χρησιμότητα αυτής στο καθημερινό συγκείμενο.

Το άρθρο γράφτηκε με αφορμή την παρακολούθηση της συνέντευξης της καθηγήτριας γνωστικής ψυχολογίας  Στέλλας Βοσνιάδου στην εκπομπή «Στα άκρα»

https://www.youtube.com/watch?v=UDMGmbOdJgU

Βιβλιογραφία

Παπαδημητρίου, Ε., Αγγελάκος Γ.Κ., & Καυχίτσα Κ. (2012). Πώς Μαθαίνει ο Άνθρωπος. Κεφάλαιο 1: “Μάθηση: Από την Εικασία στην Επιστήμη”. Εκδόσεις Κέδρος